Obszary leżące na wysokości powyżej 300 m n.p.m. stanowią ponad 20 proc. kontynentu europejskiego. Położenie geograficzne utrudnia rozwój infrastruktury transportowej, ale wraz z pokonywaniem różnych przeszkód rośnie konkurencyjność obszarów górskich w porównaniu z nizinnymi. Rozbudowa regionalnych oraz międzynarodowych szlaków komunikacyjnych stanowi impuls do rozwoju przedsiębiorczości, generując popyt na usługi w zakresie obsługi podróżnych oraz utrzymania infrastruktury.

Jest wiele korzyści wynikających z rozwoju infrastruktury transportowej w górskich regionach. Rozbudowa dróg i komunikacji wpływa na dostępność do edukacji oraz ułatwia prowadzenie działalności gospodarczej. Wzrasta mobilność pracowników, co umożliwia rozwój rynku usług w trudno dostępnych terenach górzystych.

Regiony górskie

Najwyższym łańcuchem górskim w Europie, który rozciąga się od Zatoki Genueńskiej do Niziny Węgierskiej na długości 1200 km i szerokości 150-250 km, są Alpy, położone na terytorium Francji, Szwajcarii, Włoch, Niemiec, Liechtensteinu, Austrii i Słowenii. Wysokość ponad 4000 m n.p.m. osiąga ok. 60 szczytów alpejskich, przy czym najwyższy Mont Blanc ma 4807 m n.p.m.

Jednak dzięki głęboko wcinającym się dolinom i licznym przełęczom Alpy nie stanową większej bariery komunikacyjnej. Główne działy gospodarki alpejskiej to turystyka, hodowla bydła, przemysł, górnictwo oraz energetyka, które rozwijają się za sprawą rozbudowanej infrastruktury transportowej na terenach górzystych.

Kolej w górach

Istotnym czynnikiem przemian gospodarczych obszarów alpejskich był rozwój sieci linii kolejowych, które budowano w latach 1848-1914. Przyczyniły się one w dużym stopniu do upadku tradycyjnego rolnictwa i gospodarki wskutek napływu tańszych produktów z zewnątrz. Koleje były również ważnym czynnikiem rozwoju turystyki. Budowa transalpejskich linii kolejowych trwała ponad pół wieku, poczynając od pierwszej linii kolejowej, która powstała w 1848 roku.

Po zbudowaniu linii kolejowych ruch turystyczny zaczął się dynamicznie rozwijać wzdłuż tras komunikacyjnych, a miejscowości położone przy nich stały się głównymi ośrodkami turystycznymi. W Alpach Wschodnich największe znaczenie dla rozwoju ruchu turystycznego miała budowa linii kolejowej przez przełęcz Semmering. Niektóre linie zyskały dodatkowe znaczenie, np. połączenie do Mariazell, sławnego miejsca pielgrzymkowego w Styrii. Przed I wojną światową w Alpach Wschodnich działało ok. 650 schronisk górskich.

Po zakończeniu II wojny światowej wraz z rozwojem indywidualnej motoryzacji rozpoczął się okres masowej turystyki zimowej oraz letniej. Powstawały liczne hotele i prywatne pensjonaty. Zbudowano wiele kolejek linowych gondolowych. Znaczna część ośrodków zmodernizowano na dwusezonowe. Ważną rolę przy przejmowaniu ziemi na te cele, regulacji stosunków pomiędzy lokalnymi władzami a planistami oraz budowie ośrodków odegrało państwo. Dotyczyło to również lokalizacji, budowy i rozbudowy sieci drogowej.

Infrastruktura drogowa

Sieć transportowa ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarki danego regionu oraz kraju. Składają się na nią dwa podstawowe elementy: infrastruktura liniowa (drogi, chodniki, place, ścieżki rowerowe, obwodnice, mosty i tunele) oraz infrastruktura punktowa (przystanki autobusowe, dworce autobusowe, punkty przeładunkowe). Dzięki rozbudowie zaplecza sprawną komunikację w górach zapewniają autobusy regionalne.

Dobrze rozwinięta infrastruktura drogowa umożliwia komfortowe, szybkie i bezpieczne przemieszczanie się. Duże znaczenie ma nie tylko ilość dróg, lecz także ich jakość, czyli stan nawierzchni i oznakowania. Nowe inwestycje, takie jak autostrady, drogi szybkiego ruchu i obwodnice, skracają drogę, jaką muszą pokonać ludzie czy towary. Niezbędna jest jednocześnie modernizacja szlaków komunikacyjnych, która zapewnia bezpieczeństwo podróży.

Ekologiczne środki transportu

Strome zbocza, wąskie doliny i wąwozy utrudniają przejazd ciężkiego sprzętu. Z tego powodu niektóre drogi są praktycznie nieprzejezdne, co wymusza poszukiwanie alternatywnych szlaków. W górach pogoda może zmieniać się w mgnieniu oka. Intensywne opady deszczu i śniegu czy silny wiatr mogą wstrzymać transport, co wiąże się z opóźnieniami i dodatkowym ryzykiem. W obszarach górskich duża troska o ochronę środowiska wymusza stosowanie ekologicznych środków transportu. Zrównoważona mobilność jak elektryczne pojazdy ciężarowe nabiera na znaczeniu.

W odpowiedzi na wyzwania, jakie stawia górom transport, powstają innowacyjne metody organizacji przewozów. Wykorzystanie dronów do transportu małych ładunków lub budowa kolejek linowych dla towarów to niektóre z nowoczesnych rozwiązań, które zaczynają zdobywać popularność. W takich regionach preferowane są samochody terenowe oraz pojazdy z napędem na cztery koła. Mimo nowoczesnych rozwiązań w niektórych miejscach wciąż użytkuje się zwierzęta, co pozwala na dotarcie do nieprzejezdnych obszarów.

Logistyka w górach

Dużą rolę w rozwoju demograficznym i ekonomicznym regionów górskich odgrywa turystyka, której kołem zamachowym jest infrastruktura drogowa oraz transport publiczny. Zapewnia zatrudnienie części mieszkańców i stanowi ważne źródło ich dochodów. Jest czynnikiem hamującym emigrację z tych regionów, a w wielu wypadkach przyczynia się do wzrostu zaludnienia.

Najczęściej podejmowanymi przez miejscową ludność zajęciami związanymi z obsługą turystów i głównymi źródłami dochodów są wynajem pensjonatów i kwater, praca w usługach hotelowych i okołoturystycznych (handel, służba zdrowia, bezpieczeństwo, gospodarka komunalna) oraz obiektach żywieniowych, a także budowa i remonty obiektów i urządzeń turystycznych.